در زیر می‌توانید فایل شرح مشخصات و ضوابط ساخت، بهره‌برداری و درجه‌بندی اقامتگاه‌های بومگردی ایران را ببینید و دانلود کنید.

همچنین در فایل های بخش بومگردی، میتوانید کارگاه‌های برگزار شده اینجانب درباره راه اندازی و توسعه اقامتگاه هخای بومگردی را مشاهده فرمایید.

به بهانه برگزاری اولین «همایش اقامتگاه‌های بوم‌گردی و گردشگری توسعه پایدار:

کاشان میزبان ۲۳ استان کشور و بیش از ۱۷۰ مؤسس بوم‏گرد کشور

کاشان نیوز-علی خالویی*: روزهای ۱۳ و ۱۴ شهریورماه، کاشان شهری متفاوت بود. شهر تاریخی کاشان، با تمام داشته‏‌های تاریخی‏‌اش، اما رنگ و بوی خاص دیگری داشت. این را از حضور مدعوین در مراسم این دو روز به‌خوبی می‏شد فهمید.
دو روزی که کاشان به وجود ۱۷۰ میهمان از ۲۳ استان کشور به شرف حرفه‏‌ای‏‌های بخش بوم‌گردی و مدعیان راستین «گردشگری توسعه پایدار» مفتخر شده بود.
حضور سمن‌های زیست‌محیطی و گردشگری که بدون حضور کمک‌های بخش دولتی حتی حضور فیزیکی مدیران ارشد دولتی شهرستانی، بزرگ‌ترین گام‌های گردشگری در بخش بوم‌گردی را برداشتند و چه خوب برداشتند. بقول یکی از سخنرانان حتی دولت‌های متولی این بخش خوراک فکرشان را از همین سمن‌های می‌گیرند. این یعنی مدیریت جزء به‌کل، سمن‌های که منتظر بخش دولتی نماندند.
مدعیان، گرد هم آمده بودند تا به «دولتی‏‌ها»، «مدیران» و «کنشگران محیط‌زیست»، ادعای معتقد بودن به «توسعه پایدار» را از زاویه گردشگری به رخ بکشند. این را هم در صحبت‌های مدیران دولتی استانی و کشوری؛ و هم در سخنان اساتید، مدعوین و شرکت‏کنندگانش و هم در گوشه گوشه و جای‏جای فعالیت‏‌هایشان به‌آسانی می‌توانستی رصد کردنی.
در وهله اول، اهمیت همایش را من چون از اهالی این حرفه نبودم کمتر متوجه ‏شدم، اهمیت همایش را زمانی دریافتم که «خانم لاورش»، «مدیر منطقه یونسکو در خاورمیانه»، پیام خصوصی برای این همایش فرستاده بود، از این پیام می‏شد به مهم بودن همایش، مجریانش و برگزارکنندگانش، موضوع و پتانسیل بوم‌گردی ایران، پی برد.
در پیام اختصاصی خانم لاورش که بقول امروزی‌ها داغ داغ بود و دقایقی قبل از مراسم افتتاحیه برای شرکت‌کنندگان ارسال‌شده بود، در همان لحظه ترجمه و توسط اشکان بروج قرائت شد، در تمام پیام رد نظرات سخنرانان با محوریت پایداری توسعه جوامع محلی به چشم میامد، خانم لاورش بعد از سلام و درود به حاضرین در همایش و عذرخواهی عدم حضور فیزیکی عنوان می‌نماید که در پاریس حضور دارد و برای مباحث گردشگری بوم‌گردی ایران در حال مجادله و مباحثه است.
خانم لاورش جهت ذکر موقعیت ممتاز گردشگری بوم‌گردی به ذکر چند آمار جهانی در پیامش می‌پردازد، هفت درصد از صادرات جهان، از هر یازده شغل یک شغل مخصوص گردشگری و همچنین ۳۰ درصد خدمات جهانی در این حوزه
پایداری توسعه و احترام به فرهنگ رسوم جوامع محلی در پیام خانم لاورش به‌وفور یافت می‌شود، صلح جهانی و شکستن مرزها، منتفع شدن جوامع محلی، افزایش مفهوم سفر حفظ و ارتقا تمدن اقوام، کاهش غرور و تکبر، احترام به منابع زیست‌محیطی از اصولی ست که ایشان در نامه‌اش از اهداف این صنعت برمی‌شمارد.
بروج در انتهای قرائت پیام لاورش، عنوان می‌کند، ایشان افزوده من بسیار خوشحالم از اینکه شما به جهت حفاظت از ذخایر و منابع دغدغه دارید، ما منتظر نقطه نظرات شما هستیم و بدانید یونسکو با تمام توان و قوا از شما و جریان بوم‌گردی پایدار بر اساس پایداری توسعه جوامع محلی حمایت خواهد کرد.
همچنین خانم لاورش می‌افزاید ما به دنبال حمایت ایران هستیم در جهت 》تدوین سند استراتژی ملی توسعه گردشگری 《.
در نامه لاورش ذکر ۱۲ زیست کره یا ذخایر ژنتیکی همچون ژئوپارک قشم و کلوت‌های کویر لوت که در همین حوالی ثبت جهانی شده، شناسایی‌شده و حفاظت و صیانت از این ذخایر ژنتیکی، از رویکردها و چشم‌انداز هیئت‌مدیره یونسکو در باب گردشگری زیست‌بوم و بوم‌گردی ایران است.
و یا شاید «خانم لاورش» هم جذب میهمان‏نوازی‏ها و خونگرمی‌های این میزبانان ایرانی شده بود و یا اطلاع داشت. مؤسسان خون گرمی که عمدتاً از روستاهای مناطق بیابانی جمع شده بودند، مؤسسینی که لباس‌های محلی و پوست‏های رنگینشان در همایش، فرصتی بود برای سلفی گرفتن‏ها و ثبت خاطرات فی‌مابین.
لازم به ذکر ست، مکان همایش از موضوعات جالب میهمانان و اساتید همایش بود. همایش در بافت سنتی و تاریخی کاشان در گذر آب‌انبار خان در جنب آب‌انبار عبدالرزاق خان کاشی در مسجد تاریخی آب‌انبار خان برگزار شد.
حضور جناب آقای فیاضی «مدیرکل کمیته‌ی طبیعت‌گردی سازمان میراث کشور» از سازمان میراث فرهنگی کشور که به‌عنوان میهمان مخصوص این همایش بود، جلب‌توجهم نمود، فیاضی البته با صدای لرزانی شروع به ایراد سخن نمود، صدای لرزان ایشان نه‌تنها من که همه شرکت‌کنندگان را به خود جلب نموِده بود این را یکی از شرکت‌کنندگان همایش باحالتی که اشک در چشمانش بود نیز عنوان کرد. پیش خود گفتم مگر ایشان در چنین جمع‏های هنوز صحبت نکرده است؟! که متأثر از حضور افرادی ست! ولی گویا ایشان داشت در ضمن مقدمه گوئی خاطره‏ای، گریه می‏کرد و بغض گلویش را گرفته بود. آن‌وقت که می‏گفت هم‏وطنی را می‏شناسد در کویر لوت که سالیانه ۵۰۰ هزارتومان درآمد داشته و به لطف تجارب بوم‌گردی و همراهی ایرانیان، درآمد ماهیانه خویش را به دو میلیون رسانیده.
بنا ندارم از انگیزه و اهداف مجریان و برگزارکنندگان همایش بدانم و بنویسم، همچنین اجازه ورود به این بخش را حتی به خود نمی‏دهم، چراکه خوب میدانم هر کاری بعد از اجرا، خطاها، نقاط قوت و ضعف خاص خود را داشته و نشان می‌دهد، لذا عده‏ای را خوش خواهد آمد و عده‏ای را ناخوش، ولی ازآنجاکه از نزدیک شاهد اجرای طاقت‏فرسای همایش بوده و از زبان دبیر همایش اکبر رضوانیان که پروسه قبل از اجرا را و در حین اجرا را شنیده و دیدم، کارشان را درخور تحسین و دست‏مریزاد دانستم.
حضور بیش از ۱۷۰ میهمان از ۲۳ استان کشور از جنوب تا شمال و از غرب تا شرق، (که به گفته اساتید و مدعوین موفقیت قابل قبولی را کسب کرده بود)، می‏تواند برای آینده گردشگری کاشان بسیار حائز اهمیت باشد.
البته این را آقای «آرش نور آقائی» به‌خوبی یادآوری کرد، نور آقائی آخرین مدرس این کارگاه آموزشی، نکات تکان‌دهنده‌ای در ارائه سخنانش عنوان نمود که شاید از بهترین آسیب‏شناسی‏ فرصت‌های گردشگری در شهر کاشان بود. به خود گفتم اینجا بود که لازم می‌نمود اهالی مدیران این شهر حضور می‏داشتند و فرصت‌ها و تهدیدات بخش گردشگری را می‏شنیدند و اگر لازم بود بعضاً می‏گریستند و یا بعضاً می‏خندیدند که چه اندوخته‏ای دارند و غافل‌اند.
از نکات برجسته همایش حضور استخوان ترکانده‏های اقامتگاه‌های بوم‌گردی هم استانی‏های عزیزمان بود از «خور و بیابانک»، «مصر» و «چوپانان»، «سید هاشم طباطبائی» و «مازیار آل داوود»، افشین هنگامی‌که به‌کرات در گوشه و کنار صحبت‌های سخنرانان با نیکی و ادب سخن به میان می‏آمد. گویا هر یک در رعایت اصول و مبانی «پایداری توسعه جوامع محلی» گوی سبقت از هم ربوده و در مابین خودشان نیز رقابتی در رویکرد اصلی «اقتصاد مقاومتی» در جریان است.
از نکات جالب‌توجه دیگر این همایش هم‌نوازی «مازیار آل‏داوود» و «کیارش اقتصادی» به مدت پنج دقیقه بود که آل‏داوود، سازی نی مانند، در مقیاس و اندازه گونه گیاهی «بامبو» با دهانه گشاد و دهانه خروجی آن گشادتر، به طول حدود ۵/۱ متری که ساز «محلی بومیان آفریقا» بود با تنبک اقتصادی لحظات شیرین و به‌یادماندنی را برای حاضرین به یادگار گذاشتند.
و البته قابل‌ذکر است، دبیر این همایش مجری آن نیز بود، مجری که میزبان نیز بود و شاید از برجسته‌ترین نکات این همایش، اجرای آن در مسجد تاریخی آب‌انبار خان در بافت تاریخی و محور گردشگری کاشان در جنب خانه‌های تاریخی دوست، نقلی و رضوانیان بود.
حقیر بر خود لازم می‌داند تا ضمن خدا قوت به دبیر همایش آقای رضوانیان، کمال قدردانی و تشکر را به‌پاس اجرای آئین برنامه نو در حوزه گردشگری در سطح کشوری در کاشان را ابراز نمایم.
خاطرم هست که «آرش نور آقائی» در بخشی از مطالبش درباره مکان اجرای همایش چه خوب این‌گونه افزود: کاشان مسیر طولانی پیرامون گردشگری را پشت سر گذاشته تا بدین جا رسیده که در مسجد تاریخی این برنامه اجرا می‌شود در محلی که به‌طور سنتی باید با مقوله گردشگری مقابله و مخالفت گردد، ولی متولیان و بانیان آن مددکار و همکار گردشگری می‏شوند.
البته حضور گرم اصحاب رسانه با محوریت تخصصی گردشگری و بوم‌گردی نیز جلب‌توجه می‌نمود. «آرش نور آقائی» که صاحب فصلنامه تخصصی میراث و گردشگری گیلگمش است که چهار شماره آن به فارسی و پنجمین شماره آن باکیفیت مطالب و چاپ مناسب، توانمندی‌های بوم‌گردی ایران را به جهان معرفی می‌نماید. البته تصویر روی جلد انگلیسی آن بسیار جالب‌توجه بود.
به گفته مدیرمسئول این نشریه تخصصی که به‌عنوان «ویژه‌نامه کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری» تهیه و تدوین‌شده، جنس کاغذ آن ست. این نشریه از کاغذ خاصی از جنس «پودر سنگ» تهیه شده است. نور آقائی اضافه کرده که در تولید این نشریه نه‌تنها از هیچ نوع کاغذی استفاده‌نشده بلکه، بالطبع هیچ آبی و هیچ تخریب منابع جنگلی و درختی صورت نپذیرفته است، این یعنی همان «توسعه پایدار» و اهداف زیست‌محیطی که به‌نوعی همایش در عنوان خویش یدک می‏کشید و یا عوامل مجری و یا شرکت‌کنندگانش به دنبال آن بودند.
اشکان بروج، اولین مدرس در کارگاه آموزشی در روز اول بود، یکی از افراد نام‌آشنای این حرفه،
بروج جهت شفافیت موضوع گردشگری در بخش بوم‌گردی، ابتدا آمارهای در مقیاس جهانی ارائه می‌کند، ۵/۸۱ درصد کسب‏و‏کارهای جهان در رده‏های کوچک هستند، یعنی بین دو تا شش‌نفره مشغول در یک حرفه‏اند؛ و اما آماری که در بخش بوم‌گردی امریکا اشاره می‌کند، حدود ۹۹ درصد این کسب‏و‏کارها در روستاها مشغول‏اند. بروج آمار بالای جهانی را از عوامل موفقیت این حرفه می‌داند.
بروج، اما در هم‌راستای مفهوم «توسعه پایدار» و «تأسیس این‌گونه اقامتگاه‏ها»، می‏افزاید، ما معتقد به عدم پیدایش اثرات مخرب و منفی گردشگری طبیعت و بوم‌گردی نیستیم، ولی نمی‏توان به این بهانه و دلیل روی این حرفه خط بطلان کشید و آن را نفی کرد.
بروج، توسعه پایدار را در این بخش این‌گونه تعریف می‌کند: «که ما باید به‌گونه‌ای منابع‏مان را مصرف کنیم که نسل‎های بعدی ما نیز بتوانند به همین شکل از این منابع استفاده نمایند، یعنی این منابع باید باقی بماند تا آیندگان نیز بتوانند استفاده کنند.»
بروج، از اهداف اصلی تولید و توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر پایه توسعه پایدار، رفاه اقتصادی مردمان جوامع محلی، کمترین فشار بر عرصه‌های منابع طبیعی و زیست‏محیطی، بیشترین رضایت گردشگران و کمترین اثرات بر فرهنگ و سنت جوامع محلی برمی‌شمارد.
بروج، استفاده از مصالح بومی که کمترین فشار را بر منابع زیست‏محیطی دارد، غذاها و مصالح ارگانیک، آموزش و فروش صنایع‌دستی، غذائی و نوشیدنی‏ها را از رویکردهای اصلی این شغل می‌داند، رویکردهای که هم از اهداف پایداری توسعه و اقتصادهای داخلی و یا مقاومتی از آن می‏توان به‌خوبی اشاره کرد.
اولین سخنران همایش، ۳۴ اصل توسعه بوم‌گردی بر پایه پایداری توسعه را در چهار رکن خلاصه می‌کند، ساختارمند بودن محصولات، ساختارمند بودن محیطی بومگرا، ساختارمند بودن مالکیت بومی و خانوادگی و محلی بودن، ساختارمند بودن گردشگری توسعه‏ای و زیر بنائی
بروج، به زیبایی در پایان صحبت‌هایشان، نمونه‏های موفق بوم‌گردی را اشاره می‌کند که به چه شکل در پویای و جان بخشیدن به مناطق محروم کشور، روستاهای دوردست، نقش حیاتی و پایداری را به رخ کشیده‏اند.
دومین سخنران به‌عنوان استاد؛ «نیما آذری»‏ست، گویا آذری یکی از مدیران هماهنگ‌کننده و لینک دهنده‏های بوم‌گردی کشور است که نقش حیاتی آموزش این حرفه در کشور را دارد.
نیما آذری، با موضوع «ارتباط اقامتگاه‌های بوم‌گردی با فرایند مدیریت مقاصد اکوتوریسم» به ارائه مطالبی در این حوزه پرداخت. «منتفع شدن جوامع محلی» در کنار دستیابی به فرایند توسعه پایدار از اصلی‌ترین موضوعاتی ست که آذری به آن اشاره می‌کند.
آذری، با مقایسه پارک‌های حفاظت‌شده و مناطق حفاظت‌شده داخلی ایران با موارد مشابه، راهکارهای پیرامون ورود جوامع محلی به این حوزه ارائه می‌کند که چقدر این مناطق می‌توانند در منتفع شدن جوامع محلی مؤثر باشد. نکته قابل‌توجه اینکه این موضوع از دید حفاظتی این عرصه‏ها قابل‌بحث و بررسی است.
ازقضا یکی از سخنرانان و دانش‌آموخته‌های حرفه گردشگری خانم ایشان به نام «افسانه احسانی» است، خانم احسانی به همراه همسرشان فعالیت‏های قابل‌توجهی در قبال توسعه پایداری و پایداری حرفه بوم‌گردی در جنوب کشور داشته است.
با ایشان در گپ و گفتگوی که داشتم معلومم شد در «پروژه‏های بین‏المللی حبله‏رود» و «منارید» که یکی از پروژه‏های با مشارکت کشورهای خارجی در ایران است و در جنوب کشور (زاهدان) و غرب کشور، این دو پروژه بزرگ توسط سازمان جنگل‏ها اجرا می‌شود، همکاری‏های قابل‌توجهی داشته‏اند،
از نکات بارز این همایش را خانم احسانی، رو کرد، یک عالمِ عروسک‏های ساخت جوامع محلی و روستایی بود، جوامعی که بدن هیچ‌گونه کمک دولتی و یا برپای همایشی یا صرف هزینه‌ای «اقتصاد مقاومتی» بومی و قابل‌اجرا کرده بودند.
شاید تا قبل از همایش نمی‏دانستم که عروسک‏های ایرانی حتی برندهای جهانی می‌توانند باشند، به قول افسانه، عروسک‏های محلی که فاقد چشم و دهان بودند و این نشان از اصیل و حرفه‏ای بودن این جوامع محلی است. این یعنی توسعه پایدار و پایداری اهالی روستاهای جنوب که با تمام مشکلات مالی، اقلیمی و خشک‌سالی‌ها ولی هنوز به دامان صحرا پناه برده‏اند و استقامت و ماندگاری را از طبیعت بیابان آموخته‏اند.
افسانه احسانی با موضوع؛ «فرصت‌های معیشتی برای توسعه پایدار»، راهکارهای قابل‌توجهی در پایداری توسعه جوامع بومی و محلی ارائه نمود.
از دیگر مدرسان همایش کیارش اقتصادی بود، آقای اقتصادی و نیما آذری از یک وجه مشابهت قابل‌توجهی داشتند، هردو خانواده در این حرفه مشغول به فعالیت بودند، خانم اقتصادی نیز تحصیل‌کرده حرفه پزشکی بود که با توجه به پتانسیل گردشگری گیاهان داروئی و مراتع باارزش کشور، گردشگری بر پایه گیاهان داروئی را پیشنهاد داد که مؤسسان اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌توانند نسبت به تورهای گردشگری آشنای و شناسایی گیاهان داروئی گام بردارند. ازآنجاکه حقیر نیز دانش‌آموخته گیاهان داروئی هستم، از پتانسیل این بخش کاملاً واقفم؛ خاصه پتانسیل گیاهان داروئی دشت کاشان.
اقتصادی به‌اختصار و بسیار دقیق پایداری توسعه را به زیبایی به تصویر کشید. با بازی با چند کلمه: «آباد»، «مان»، «ملموس»، «ناملموس»، «بومی» و با مثالی از «میمند»، خاطرمان را جمع کرد که چکیده پایداری توسعه و ماندگاری روستا و جوامع محلی بافرهنگ اصیل «روستا» و «ده» عجین شده که چگونه ایرانیان کهن، توسعه بر پایه ماندگاری را پاس داشته‌اند.
«اقتصادی»؛ آبادی و مان بودن در یک منطقه را با استناد به فرهنگ اصیل ایرانی (میمند) آبادانی می‌داند و برمی‌شمارد. «کیارش اقتصادی» به جهت رسیدن به مفهوم پایداری توسعه دنبال یکسان‌سازی واژه‌هاست در بین مؤسسین اقامتگاه‌های بومی،
«اقتصادی»؛ با بازی و نشانه‏های دو علامت «دایره» و «مربع»، بیان می‌کند؛ «دایره» نشان از: «سرزندگی» «هوا»، «نفس» و «آسمان» و اما مربع نشان از: «زمین»، «خاک»، «چهارچوب»، «قاعده»، «اصول» و «حفاظت»؛ داده می‌شود. اقتصادی؛ پتانسیل‏های میراث سنتی، محلی و بومی را به دو گروه «ملموس» و «ناملموس» دسته‌بندی نمود، اقتصادی معتقد است میراث «ناملموس» را باید در پای میراث «ملموس» ریخته تا آن حفظ گردد.
ایشان بر اساس تعاریف بالا، «گردشگری بوم‌گردی» را بر اساس توسعه پایدار به «آبادمان بومی» جهت به اشتراک‏گذاری این اهالی پیشنهاد می‌دهد.
هرچند اقتصادی صحبت‌هایش بسیار کوتاه بود اما جامع و راهکارهای فراوانی داشت؛ ایشان به راهکار «توصیف» پناه برد، استفاده از کلیه امکانات روستا و جوامع محلی به‌عنوان راهکارهای توصیفی مثلاً قصه‌سرائی و داستان‌گوئی پیرمردان و پیرزنان.
اقتصادی نیمی از زمان فرصت ارائه خویش را به همسرشان خانم دکتر «مریم تقوی شیرازی» سپرد،
در سطور بالایی اشاره شد، ایشان پزشک عمومی ست و در این حوالی به پزشکی بومی روی آورده است، ایشان راهکار توسعه گردشگری در بخش گیاهان داروئی نموده و به ارائه فعالیت‏های مردم‏شناسی خود در «میمند» و «ابیانه» ارائه نمود.
از سخنرانان دیگر این کارگاه و همایش کاربردی، نورآقایی است، همان‌طور که اشاره شد ایشان دستی در نشر مطالب تخصصی این حوزه نیز دارد.
«گردشگری کم‏شتاب» در اقامتگاه‌های بوم‌گردی و توسعه پایدار؛ محور و رویکرد اصلی آقای نور آقائی بود.
نور آقائی مدیران و اهالی شهروندان کاشانی را این‌گونه مورد خطاب قرارداد: کاشانی‏‌ها را مورد خطاب قرار می‌دهد که باید به خود ببالید و افتخار کنید که میزبان همایش گردشگری بر پایه توسعه پایداری هستید که هنوز مدیران دولتی ما نمی‏دانند آن چیست و سازمان میراث فرهنگی کشور به‌عنوان متولیان این داستان و هیچ‌گونه فعالیت آن‌چنانی و کارکرد آن‌چنانی نداشته و سوار بر سمن‌های می‌شود که در این حرفه صاحب‌خرد و اندیشه است.
نور آقائی فعال حوضه گردشگری و صاحب نشریه تخصصی این حوزه، انتقاد شدید می‌کند از مدیریت شهری کاشان که چرا در این بافت موتورسیکلت، ماشین یا خودروی نیسان در حال تحرک است و این نمود هیچ‌گونه تناسبی با «گردشگری کم شتاب» ندارد.
نورآقایی صاحب نشریه تخصصی گیلگمش، می‌افزاید؛ «نهضت پیاده‏روی» و «دوچرخه‏سواری» را به‌عنوان ابزار اصلی رسیدن به گردشگری کم شتاب می‌داند. ابزاری جهت پایداری توسعه.
نور آقائی ضمن تشکر از دوستان کاشانی، صاحبان و اهالی بوم‌گردی، مجریان و حمایت‌کنندگان، موضوعیت شهر کاشان، حاضرین را مورد خطاب قرار می‌دهد که باید به خودتان افتخار کنید که دولت دنباله‌رو شما و اندیشه‏های پایداری توسعه محور شماست.
از دیگر مدرسان دانش‌آموخته این همایش، پورنگ پورحسینی ست، پورحسینی دکترای گردشگری ست و از مدیران ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور است، «چالش توسعه راهبردی ماندگار کسب‌وکار اقامتگاه‌های بوم‌گردی»، موضوع سخنرانی ایشان بود.
برنامه‏‌ریزی در اقامتگاه‌های بوم‌گردی و صنعت گردشگری و حوزه‏های بیابان و مقایسه حوزه گردشگری ایران و عمان در این حوزه از محور صحبت‌های پورحسینی بود.
عدم حضور مدیران ارشد شهرستان در همایش مشهود بود؛ فرماندار ویژه کاشان، دکتر مومنیان و شهردار جدید، دکتر ابریشمی‏راد و سرپرست شهرداری کاشان در این داستان حضور نداشتند، هیچ‌یک از معاونین شهرداری و فرمانداری، شهرداران مناطق چندگانه شهری کاشان، بخشداران و بخشدار مرکزی نیز حضوری نداشتند و البته شاید دعوتی هم نداشتند. البته لازم ست از حضور رئیس شورای شهر و نایب‌رئیس آن آقایان علی رسول‏زاده و حسینعلی وکیل، ذکری به میان آید.
و البته حضور مدیران شهرستانی و استانی میراث و گردشگری کاشان و اصفهان و مدیر استانی کهکیلویه و بویراحمد، نیز قابل‌ذکر ست.